Azja Środkowa: Wzrost ekstremizmu islamskiego

Ekstremizm islamski w Azji Środkowej i na Zakaukaziu będzie nadal wzrastał w ciągu najbliższych kilku lat, jak przewiduje w swoim nowym raporcie Anna Munster, członkini Programu d/s Rosji i Eurazji przy Chantam House. Wycofanie się USA z Afganistanu w 2014 r. oraz oczekiwane zmiany reżimu w Kazachstanie i Uzbekistanie grożą destabilizacją regionu, dając radykałom pole do działania, jak donosi raport pt. „Narastający ekstremizm islamski w Środkowej Azji i na Zakaukaziu – sytuacja obecna i perspektywy”.

Raport ten ukazuje rozwój islamu w Azji Środkowej i na Zakaukaziu do Dagestanu, (republiki rosyjskiej na północy Zakaukazia), od VII wieku n.e., chociaż religia ta przybierała od tego czasu różnorakie formy w wielu krajach.

Islam sunnicki ma najwięcej wyznawców, ale A. Munster twierdzi, iż to indywidualne i grupowe reakcje na poszczególne odłamy islamu decydują o tym, w jaki sposób religia ta jest manifestowana. Radykalne grupy takie jak Hizb ut-Tahrir i Bractwo Muzułmańskie oraz promowany kult „męczeństwa”, stały się „jednoczącym i mobilizującym czynnikiem” dla młodych muzułmanów, często niezadowolonych ze swej politycznej i socjalno-ekonomicznej sytuacji, twierdzi A. Munster.

„Kontrola rządu nad ich życiem, obejmująca również życie religijne, w związku z czym, przypomina czasy sowieckie, chociaż nowe technologie i Wiosna Arabska są wyraźnym ostrzeżeniem dla obecnych represyjnych rządów”, donosi A. Munster.

Zjawisko nasilania się radykalnego islamu jest odpowiedzią na rozczarowanie,

łączy się też ze zjawiskiem solidarności pomiędzy muzułmanami w Azji Środkowej i na Zakaukaziu. Muzułmanie z tych obszarów czują się gnębieni przez świat Zachodu i uważają, że są narażeni na działanie wielkiej konspiracyjnej akcji przeciwko kulturze muzułmańskiej.

A. Munster pisze, że to poczucie solidarności jest utrwalane przez działania wojenne – czy to w wyniku wojny w Afganistanie i Iraku, czy też przez konflikty w Czeczeni i Bośni.

„Rozwój politycznego islamu w ostatnim ćwierćwieczu w tym regionie jest często opisywany jako reakcja na lokalne żale, sporne kwestie i konflikty”, pisze autorka raportu. Przewiduje ona również, że wycofanie przez USA wojsk z Afganistanu będzie miało destabilizujący wpływ na cały ten region, tak jak upadek Związku Radzieckiego odegrał wiodącą rolę w umocnieniu się islamu, oraz we wzroście islamskiego ekstremizmu.

Represjonowanie muzułmanów przez system totalitarny Związku Radzieckiego, gdzie „zamykano meczety i wypędzano lub zabijano duchownych” oraz powstanie nowych niezależnych państw, takich jak Armenia, Gruzja i Azerbejdżan, doprowadziło do „lokalnych przejawów ekspresji islamu rozwijających się pod wpływem ingerencji z zewnątrz”, pisze autorka.

Wpływy te obejmowały formy od pokojowych do politycznych,

kiedy to szereg międzynarodowych organizacji zyskało punkt zaczepienia w tym regionie. Różne kraje reagowały w różny sposób, twierdzi A. Munster, między innymi w zależności od ich interpretacji islamu oraz stopnia sekularyzacji, jakiemu uległy w czasie ery sowieckiej.

Podczas gdy różne siły globalne rywalizują o dostęp do bogactwa zasobów naturalnych w Azji Środkowej i na Zakaukaziu, A. Munster informuje o kilku nowoczesnych przykładach korupcji i przekupstwa.

Podkreśla ona zwłaszcza celowe „przymykanie oczu” na łamanie praw człowieka w Uzbekistanie, gdzie rządy państw Zachodu mają swoje żywotne interesy.

Tortury są „systematyczne” i „mocno wyniszczające”, pisze A. Munster.

„Rozszerzanie kontroli rządu nad życiem obywateli, obejmujące również życie religijne i przypomina czasy sowieckie. Z drugiej strony, nowe technologie oraz wydarzenia związane z Arabską Wiosną mogą stanowić wyraźne ostrzeżenie dla obecnych represyjnych rządów, że ich czas przemija”.

Źródło Open Doors
Tłumacz Edyta Modzelewska