W każdej społeczności można spotkać toksyczne osoby, ukrywające się w rodzinach, małżeństwach, firmach i kościołach. Przemoc psychiczna obejmuje wszystkie środowiska, występując w każdym miejscu na świecie i dotykając ludzi w każdym wieku, bez względu na płeć, pochodzenie i status ekonomiczny. To problem, o którym rzadko mówi się w kręgach społecznych, w wiadomościach, a nawet na forum medycznym. Dlaczego nie porusza się go częściej, skoro jest tak głęboko zakorzeniony w naszym społeczeństwie?
Ludzie, którzy doświadczyli przemocy psychicznej,
często nie potrafią dokładnie opisać, co ich spotyka z powodu ukrytych działań sprawcy – powtarzalnych gier myślowych, prania mózgu i innych. Czujesz, że coś jest nie tak, a czasem możesz nawet zobaczyć wyraźne przejawy dysfunkcji. Częściej jednak, przemoc psychiczna jest jak wąż. Przychodzi szybko i wycofuje się, zanim zdążysz dobrze się jej przyjrzeć.
Przemoc psychiczna nie zostawia siniaków, złamanych kości, ani dziur w ścianie. Sińce, złamania i dziury kryją się w głębi tego, kto padł jej ofiarą.
Być może identyfikujesz się z uczuciem przytłoczenia skrytymi działaniami kogoś w swoim życiu. Może próbujesz wydostać się z romantycznej relacji, w której czujesz się jak jo-jo. Może twoja rodzina zrobiła z ciebie symbolicznego kozła ofiarnego i swój rodzinny worek treningowy. Może cierpisz na objawy żałoby, opłakując stratę relacji, na której ci zależało.
Sprawcami przemocy mogą też być przełożeni lub współpracownicy,
którzy zdają się czerpać przyjemność z uprzykrzania ci codziennego życia. A może miejscem, w którym spotkała cię krzywda, jest sam kościół. Całkiem tracisz czujność i przestajesz mieć się na baczności, a wtedy ktoś raz za razem wbija ci nóż w plecy.
Bez konkretnego zestawu pojęć, pozwalających opisać działania ukrytego sprawcy przemocy, ofiara czuje się sfrustrowana swoją niezdolnością pokazania czy wyjaśnienia innym gier, w jakie sprawca z nią gra. Dzieje się tak dlatego, że przeciętny człowiek nie ma pojęcia o przemocy psychicznej. Dopóki nie posiadasz dokładnej wiedzy, potrzebnej do wyjaśnienia danej sytuacji, plan toksycznej osoby nadal działa. Sprawcy zależy na tym, by jego nadużycia nie wyszły na jaw. Celowo ukrywa swoje zachowania tuż pod publicznym radarem. Gdy ktoś próbuje się na niego skarżyć, jego skargi wydają się bezpodstawne.
Zachowania uważane za skrytą przemoc obejmują też chroniczne i powtarzalne, zawoalowane gry,
jakie pewna osoba lub grupa osób toczy przeciwko komuś. Te działania są tak dobrze maskowane, że ich jad często pozostaje niezauważony. Ukradkowe, ukryte, podstępne i niewykrywalne. W miarę rozwoju relacji, rozwijają się też same gry. W końcu, toksyczne działania stają się bardziej wyraźne, a wtedy – czasem – również dostrzegalne. W czasie, gdy te zewnętrzne oznaki dysfunkcji zaczną się ujawniać, ofiara przemocy zazwyczaj jest już bardzo zniszczona. Z powodzeniem została zmanipulowana, by się zastanawiać, czy to ona jest problemem, a może nawet toksyczną stroną relacji.
Sprawca przemocy odchodzi, wydając się „bez skazy”, a ofiara wygląda na niestabilną. Przemoc psychiczna to być może jedna z najbardziej ukrytych niesprawiedliwości naszych czasów, ponieważ pozostawia ofiary niezdolne do zaufania nawet samym sobie.
Shannon Thomas
tłum. Dorota Piotrowska
O autorce
Shannon Thomas, Southlake Christian Counseling, autorka bestsellera Healing from Hidden Abuse: A Journey Through The Stages of Recovery from Psychological Abuse
