Największa na świecie społeczność koczowników

Lud Fulbe uważa się za największą na świecie społeczność koczowników. Jest ich około 20 milionów rozsianych po terytorium zachodniej Afryki. Zamieszkują głównie Nigerię, Mali, Gwineę, Kamerun, Senegal oraz Niger. Można ich także spotkać w Republice Środkowoafrykańskiej oraz w Egipcie.

W Nigerii Fulbe stanowią najliczniejszą i najbardziej wpływową politycznie spośród ponad 250 zamieszkujących w tym kraju grup etnicznych. Posługują się dialektami języka ful, jak również językami hausa, angielskim, francuskim oraz arabskim. Z ludu Fulbe pochodzi także prezydent Nigerii Muhammadu Buhari.

Kilkusetletnie dziedzictwo ludu Fulbe opiera się na pasterstwie. Organizuje się głównie wokół koczowniczego pasterstwa bydła, owiec i kóz. Jedynie część populacji Fulbe zajmuje się rolnictwem lub mieszka w miastach.

Fulbe wcześnie przyjęli islam i uczestniczyli w świętych wojnach bądź dżihadzie, co w XVI w. co uczyniło ich dominującą społeczną oraz ekonomiczną siłą w Afryce zachodniej.

Korzenie konfliktu

Przesunięcie się granicy Sahary w kierunku południowym zepchnęło stada Fulbe na południe w kierunku nigeryjskiego tzw. środkowego pasa – kilku stanów rozciągających się wzdłuż linii z okresu przedkolonialnego, oddzielających zamieszkiwaną głównie przez muzułmanów północ od chrześcijańskiego południa. Środkowy pas jest regionem rolniczym, więc posuwające się naprzód stada Fulbe wtargnęły na obszary uprawne.

W rezultacie doszło do konfliktu o ziemię, który przybrał charakter religijny, jako że wielu rolników nigeryjskiego środkowego pasa należy do zamieszkującego tutaj od dawna ludu Berom, który w głównej mierze wyznaje chrześcijaństwo.

Ponieważ konflikt ludu Fulbe z mieszkańcami rolniczych wsi rozgrywa się w cieniu rozpoczętej w 2009 roku kampanii Boko Haram, zmierzającej do narzucenia islamskiego prawa w całej Nigerii, stał się on groźniejszy niż zwykłe spory o ziemię i przybrał bardziej krwawy charakter. Zaplanowane i wykonywane przez uzbrojonych Fulbe operacje doprowadziły do zamordowania i wypędzenia tysięcy chrześcijan.

Jak podaje Open Doors, organizacja non-profit pomagająca prześladowanym chrześcijanom, bojówkarze „nachodzą wioski w nocy lub za dnia i atakują niewinnych ludzi, w tym kobiety i dzieci. Lokalne rządy stanów Benue, Kaduna, Nasarawa i Taraba poczyniły pewne posunięcia w celu wydzielenia pastwisk dla muzułmańskich pasterzy z ludu Hausa oraz Fulbe. Oznacza to odebranie rdzennym mieszkańcom, czyli chrześcijanom, całych połaci ziemi i pozbawienie ich pól uprawnych, a tym samym środków do życia”.

Kampania na rzecz islamizacji Nigerii

Światowy Indeks Terroryzmu 2015, opublikowany przez Instytut na Rzecz Ekonomii i Pokoju, określił bojówki Fulbe jako jedną z pięciu najkrwawszych organizacji terrorystycznych na świecie. Jak podaje raport, w odróżnieniu od Boko Haram, które dąży do utworzenia islamskiego rządu, bojówki Fulbe mają bardziej lokalne cele, głównie większy dostęp do pastwisk dla swoich stad.

Open Doors uważa jednak, że powyższe wnioski są zbyt zawężone. Dwa raporty z 2015 roku, przygotowane na zlecenie tej organizacji, wykazały, że koczownicy zaangażowani są w kampanię, którą można opisać jako czystkę etniczną w obrębie środkowego pasa. Szczególnie w stanie Taraba bojówki Fulbe prowadzają intensywną kampanię mającą na celu przesiedlenie rdzennych chrześcijańskich rolników.

Na przykład, po masakrze we wsi Agatu w środkowo nigeryjskim stanie Benue w marcu 2016 roku rzecznicy praw chrześcijan cytowali ocalałych z rzezi, którzy twierdzili, że napastnicy celowo uderzali w chrześcijan oraz w kościoły oszczędzając muzułmanów oraz meczety.

Jak mówi Arne Mulders, ekspert Open Doors do spraw Afryki zachodniej:

„Ci pasterze historycznie odgrywali rolę w dżihadzie, a w ostatnich czasach stają się coraz bardziej radykalni, co spowodowane jest napływem radykalnych islamistycznych głosicieli z Iranu oraz Arabii Saudyjskiej. Radykalizacja ludu Fulbe dotrzymuje kroku radykalizacji Boko Haram. Jego działania kształtuje również idea dar al-islam, która oznacza, że wszystko należy bezpośrednio do Allaha a pośrednio do jego wyznawców. Dotyczy to również ziemi na której chcą wypasać swoje bydło. Uważają, że mają prawo przywłaszczyć sobie te dobra siłą odbierając je niewiernym i apostatom”.

Między tymi dwoma interpretacjami mieści się wykładnia amerykańskiego Komitetu do Spraw Wolności Religijnej na Świecie, ciała doradczego rządu Stanów Zjednoczonych. Komitet ogłosił w swoim raporcie z 2016 roku, że w Nigerii obawy przed etniczną i religijną dominacją mają już długą historię. Przynależność religijna często pokrywa się z etnicznymi, politycznymi i socjoekonomicznymi podziałami, co nieustannie stanowi punkt zapalny i prowadzi do przemocy.

Po masakrze w Agatu Senat Nigerii oświadczył, że ataki Fulbe należy łączyć z Boko Haram. Zdaniem Senatu wśród napastników byli uzbrojeni członkowie tej organizacji. „W obliczu ogromnego sukcesu armii nigeryjskiej w walce z Boko Haram jej członkowie próbują wmieszać się pomiędzy lud Fulbe – stwierdził senator Emmanuel Bwacha w oświadczeniu dla agencji informacyjnej Pulse. – Rebelianci zmienili taktykę. Obecnie, aby było ich trudniej zidentyfikować, udają pasterzy”.

Źródło: World Watch Monitor
za Głos Prześladowanych Chrześcijan

Informacje o zdjęciu:
By hdptcarCredits: Brice Blondel for HDPTCAR | hdptcar.net Camera location 7° 14′ 23.11″ N, 16° 26′ 04.36″ E View this and other nearby images on: OpenStreetMap – Google Earth 7.239753; 16.434544 (originally posted to Flickr as Peul women in Paoua) [CC BY 2.0], via Wikimedia Commons